Op vrijdagmiddag 21 september zijn in twee besloten bijeenkomsten vier Stolpersteine onthuld.
In VidiVeni Bistronomie aan de Jufferenwal kwamen na- en naastbestaanden bijeen om Menno Troostwijk (1909-1943) en Ans Troostwijk-Hijmans (1917-1944) te herdenken.
Jenny van Wieringen deelde jeugdherinneringen aan haar nicht Ans Hijmans. Bert van der Heijden verhaalde over hun helletocht in het Oosten. Beiden werden slachtoffer van Vernichtung durch Arbeit. Joodse mannen en vrouwen moesten onder slechte omstandigheden dwangarbeid verrichten. Een opgave die zij meestal niet overleefden.
Menno werd na aankomst in Sobibor op 13 maart ’43 geselecteerd voor dwangarbeid in dit kamp. Medio april ’43is hij samen met 70 anderen geëxecuteerd op verdenking van het beramen van een opstand. Ans werd vanuit Sobibor van werkkamp naar werkkamp gesleept. Zij overleed in Trawniki op of omstreeks 7 januari ’44 aan uitputting en ziekte. Zie hier het levensverhaal van Ans Troostwijk-Hijmans in de tentoonstelling Jodenvervolging in 12 portretten.
Menno en Ans kochten in 1940 het huis in aanbouw aan de Kon. Wilhelminastraat 49. Gedurende de hele oorlog woonde hier echter een Duitse ambtenaar. Daarom zijn de Stolpersteine gelegd voor het huis van Menno’s ouders aan de Emmawijk 23, waar het jonge paar inwoonde.
In een huiskamerbijeenkomst aan de Groeneweg 25 werden Eduard Danneboom (1876-1945) en zijn zoon Jacob Karel Danneboom (1909-1945) herdacht. Beiden waren werkzaam in de handel in lompen en oude metalen. Bewoner Gerrit Schaafsma belichtte de vooraanstaande positie van het gezin Danneboom-Katz binnen de Joodse gemeenschap in Zwolle tijdens het interbellum. Hiervan getuigt ook het bewaard gebleven album met foto’s en gelukwensen dat Eduard en zijn vrouw in mei 1942 bij hun veertigjarige huwelijk ten geschenke kregen.
Eduard en Selma duiken onder in Apeldoorn, worden begin maart ’45 opgepakt en naar Westerbork gedeporteerd, waar Eduard op 3 april overlijdt, een paar dagen voor de bevrijding. Jacob komt midden juni ’44 als Häftling aan in Westerbork en komt tussen september ’44 en januari ’45 om in Auschwitz.
Harry Hes sprak over het leed van overlevenden na de oorlog, in dit geval Selma Danneboom-Katz. Zij verloor haar hele familie – echtgenoot, dochter met man en twee kinderen en zoon. Zij heeft haar leven op een natuurlijke manier mogen, moeten, voltooien. Maar wel onder een last, die haast teveel (was) voor één mensch, zoals zij in vertwijfeling in een familieboek schreef.
Lees hier de toespraak van Harry Hes.
De foto's zijn gemaakt door Ineke Walrave.