Stolpersteine Zwolle


Vijftien Stolpersteine onthuld op 21 september 2016 - 21- 9- 2016

Vele nabestaanden van de Overijsselse opperrabbijn Samuel Juda Hirsch (Amsterdam 1872-Zwolle 1941) waren uit Israël, de Verenigde Staten en Zwitserland naar Zwolle gekomen. Zij verzorgden een herdenkingsbijeenkomst voor alle Holocaustslachtoffers in de Zwolse synagoge. 

Herdenkingsgebed.

God al barmhartig, die het recht op eist voor weduwen en vader der wezen, geef totale rust op de vleugels Uwer Majesteit, in heiligheid en zuiverheid stralend als het firmament, voor de zielen van de zes miljoen van onze broeders en zusters velen van Israël, mannen, vrouwen jongens en meisjes, die vermoord zijn, afgeslacht, levend verbrand, gestikt (in de gaskamers), levend begraven of vermoord op de meest wrede en vreemde manieren door de moordende nazi’s en hun collaborateurs van andere bevolkingen binnen hun bezette gebied, waaronder ook de leden van de joodse gemeente Zwolle en die hun leven hebben gegeven als joden ter heiliging van Gods naam, omwille dat wij bidden voor hun zielerust, in Eden zullen zij rusten. Al barmhartige, bescherm hun in Uw vleugels ten eeuwige dage, en bundel hun zielen in de bundel des levens, God is hun erfdeel, en zij zullen rusten in hun graf tot dat zij zullen opstaan in het einde der dagen, Amen.

Cantor Daniël Colthof zingt het eeuwenoude gebed Ani Maämin (ik geloof). Bekijk de film op YouTube.

Foto's: Ineke Walrave

Daarna vertrok een lange stoet uit de synagoge om voor zes adressen in de Zwolse binnenstad vijftien Stolpersteine te onthullen. Stolpersteine die daags tevoren door stratenmakers in opdracht van de gemeente Zwolle waren gelegd. 

Shula Teitelbaum-Hirsch en Judith Bodenheimer-Hirsch, die als kleuters met hun moeder het concentratiekamp Bergen-Belsen overleefden, onthulden een gedenksteen voor hun vader Bentsion Baruch Hirsch, Koestraat 9A. Voor het woonhuis van de opperrabijn, Bloemendalstraat 3, werden diens echtgenote Betty Hirsch-Wormser en kinderen Raphaël en Lea Hirsch herdacht. Voor de Schoutenstraat 14 schoonzoon Nathan van Zwaanenburgh, dochter Jenny Hirsch en kleinkind Mirjam Chaja. Zij was pas een half jaar oud, toen ze in juli 1943 samen met haar ouders in Sobibor werd omgebracht. 

 

In de Wolweverstraat 30A woonden de Duits-Joodse vluchtelingen Isidor Lippers, Martha Lippers-Stehberg, Hugo Lippers en Rolf Eichenberg. In herinnering aan hen wees Mechteld Jungerius, die in dit huis opgroeide, op het belang van verdraagzaamheid, solidariteit en wederzijds respect in onze samenleving.

Lees hier de speech van Mechteld Jungerius in het Nederlands.
Speech Mechteld Jungerius in English.

Voor de Vispoortenplas 4 (vh 10) onthulden ds Mini Jurjens en Ciska Caneel Stolpersteine voor het echtpaar Salomon en Carolina Eva Caneel-Bamberg en hun zoontje Mozes. Ds Jurjens stelde de blijvende vraag hoe het toch kon gebeuren dat dit gezin en zovele anderen uit ons midden zijn verdwenen. En zouden wij hen geholpen hebben? 

Lees hier de speech van Mini Jurjens in het Nederlands.
Speech Mini Jurjens in English.

Levie Vomberg, Rodetorenplein 8, liet weinig sporen in de geschiedenis achter. Vanuit de schaarse herinneringen wist Wieske Veldhuis een liefdevol beeld van hem te schetsen en gaf hem zo zijn plaats in haar familiegeschiedenis en de Zwolse samenleving terug.

Lees hier de speech van Wieske Veldhuis.