Op vrijdagmiddag 31 maart zijn negentien Stolpersteine onthuld voor vijf adressen in de Zwolse binnenstad. Voorafgaand aan de onthulling kwamen zestig nabestaanden en andere betrokkenen samen voor een herdenkingsbijeenkomst in museum ANNO aan de Melkmarkt.
Voorzitter Jaap Hagedoorn verwelkomde de aanwezigen en sprak over het belang van de Stolpersteine als zichtbare tekenen van herinnering aan hen die niet naamloos in de geschiedenis mogen verdwijnen.
De Zwolse Stolpersteine ondervinden brede maatschappelijke steun. Rotary Club Zwolle heeft de Zwolse Stolpersteine geadopteerd.
Voorzitter Luc Panhuysen vertelde dat de leden elk jaar in april op pad gaan om de gedenkstenen te poetsen, zodat ze op 4 en 5 mei goed zichtbaar zijn. Een goed moment om er voor te zorgen dat herinneringen aan de slachtoffers niet vervagen. Stolpersteine verwijzen echter niet alleen naar het verleden. Ze zijn ook van groot belang voor het ‘scherpstellen van het huidige maatschappelijke morele kompas’, aldus Panhuysen. Ze waarschuwen voor de gevolgen van discriminatie en uitsluiting van medemensen.
Eduard Huisman, Anneke van der Wurff, Lex Krukziener, Frank Inklaar en Arnold Troostwijk spraken over het leven en de ondergang van de Joodse Zwollenaren voor wie deze middag gedenkstenen onthuld zijn.
Lees de toespraken van Anneke van der Wurff, Lex Krukziener, Frank Inklaar en Arnold Troostwijk.
Joods Koor Kachol Lawan verzorgde enkele muzikale intermezzi. Kachol Lawan betekent letterlijk Blauw Wit. Dit zijn de Joodse én de Zwolse kleuren, zodat de naam de verbinding tussen die twee gemeenschappen uitdrukt.
Na het uitspreken van de gebeden Jizkor en Kaddisj zijn de Stolpersteine onthuld.
Melkmarkt 42
Johanna Marburger-Kaufmann, Mülheim an der Ruhr, 29.01.1867 - Bergen-Belsen 10.06.1944
Abraham Wolff, Meppel 17.02.1886 - Sobibor 02.07.1943
Johanna Joseph Wolff-Denneboom, Avereest 12.04.1882 - Sobibor 02.07.1943
Selma Wolff, Zwolle 20.09.1919 - Sobibor 02.07.1943
Jacob Wolff, Zwolle 06.10.1922 - Midden-Europa 31.03.1944
Diezerstraat 90
Levie de Leeuw, Blokzijl 31.03.1890 - Auschwitz 11.12.1942
Aaltje Regina de Leeuw-Koopman, Zwolle 15.09.1893 - Auschwitz 11.12.1942
Mozes de Leeuw, Zwolle 03.08.1915 - Sobibor 02.07.1943
Meijer Levie de Leeuw, Zwolle 22.12.1919 – Auschwitz 31.01.1943
Dina Bettie de Leeuw-Jacobs, Boxmeer 16.05.1917 – Auschwitz 26.01.1943
Diezerstraat 56
Catharina Cutzien-Polak, Den Haag 13.06.1912 - Auschwitz 28.01.1944
Judith Sippora Cutzien, Zwolle 07.01.1938 - Auschwitz 28.01.1944
Ossenmarkt 9b
Hugo Grüneberg, Arnsberg 08.12.1881 - Sobibor 14.05.1943
Martha Grüneberg-Herrmann, Hamburg 22.01.1882 - Sobibor 14.05.1943
Edith Grüneberg, Dortmund-Hörde 28.11.1921 - Auschwitz 15.12.1942
Voormalige Voorstraat 24, tegenover huidige Voorstraat 11
Jacob Marcus Walg, Bergen op Zoom 20.03.1901 - Auschwitz 31.01.1943
Marianne Walg-Troostwijk, Zwolle 28.06.1904 - Auschwitz 07.04.1944
Marcus Arnold Walg, Zwolle 09.02.1929 - Auschwitz 07.04.1944
Saartje Debora Walg, Zwolle 12.07.1938 - Auschwitz 07.04.1944
De kleurenfoto’s zijn gemaakt door Ineke Walrave.